Sayın Editör,
COVID-19 pandemisinin başlamasıyla ortaya çıkan tabloda yayılımın hızla gerçekleşmesiyle birçok insan hayatını kaybetmiştir. COVID-19 hastalığına karşı henüz aşı veya uygun tedavinin geliştirilememesi ve yayılımın önüne geçilememesi nedeniyle, koruyucu önlemler daha ön planda tutulmakta ve yeni önlemler alınmaya devam edilmektedir (1,2). Bu noktada hızlı tanının konulabileceği tanısal laboratuar testleri kritik öneme sahiptir. Böylece enfekte hastalara tanı konulabilecek ve sıkı izolasyon önlemleriyle yayılımın önüne geçilebilinecektir (3).
Şu an için dünyada hala en kabul gören tanı yöntemi merkezi laboratuvar temelli gerçek zamanlı revers transkriptaz polimeraz zincir reaksiyonu (rRT-PZR) yöntemleridir (4). Bu yöntemde plastik şaflı ve pamuk uçlu eküvyonlar ile orofarengeal ve nazofarengeal sürüntüler alınarak uygun bir tüp içerisinde laboratuvara gönderilmektedir. Örneğin alınış şekli itibarı ile test sonuçları örneğin alınış tekniğine ve örneğin alındığı kişiye bağlı farklılıklar gösterebilmektedir. Bunların haricinde Lateral Akım yöntemi ile hasta başında yapılan immünokromatografik testler ve enzim imunoassay (ELISA) yöntemi ile bakılan laboratuvarda incelenen kan testlerinin kullanım kolaylıkları olsa da duyarlılık ve özgüllükleri daha azdır ve yeterli çalışmaları bulunmamaktadır (5).
Dünya standartlarına göre tercih edilen oro-nazofarengeal sürüntü testinin uygulanması hastaların yaşam kalitelerini olumsuz etkileyebilmektedir. Özellikle öğürme refleksi kuvvetli olan hastalar orofarengeal sürüntü işlemi esnasında öğürebilmekte ve hatta bazen kusma ile sonuçlanabilmektedir. Bu durum hastanın rahatsız olmasının yanında; örneği alan sağlık çalışanının da bulaşma riskini arttırdığından bu noktada sağlık çalışanının uygun kişisel koruyucu ekipmanı (KKE) kullanması gerektiğinin önemini bir kere daha vurgulamakta fayda vardır.
Nazofarengeal örneklemeler orofarengeal örneklemelere göre hem hasta hem de uygulayan açısından daha zorludur. Nazal septumda deviasyon, alerjik rinit, nazal polipli kronik sinüzit gibi durumlarda nazal pasajın daralmasına bağlı örneklem almada zorluklar yaşanabilir. Yine bu gibi durumlarda hastanın nazal mukozası hassas olacağından işlemden sonra 24 saate kadar varabilen nazal mukozada ağrı, yanma ve/veya baş ağrısına neden olabilir. Bu durum hastanın örnek verdikten sonraki gün boyunca yaşam kalitesinde azalmaya yol açabilmektedir. Yine burunda travmaya bağlı epistaksisin de görülebileceği akılda tutulmalıdır (6).
Epistaksis sıklıkla noninvaziv yöntemlerden; parmakla yapılan kompres ile durdurulabilse de, nadiren anterior veya posterior tampon ihtiyacı görülebilmektedir (7). Bu durum göz önüne alınarak kan sulandırıcı kullanan, hipertansif veya kanama bozukluğu öyküsü olan hastalara fazladan dikkatle örnek alınması önerilmektedir.
Nazofarengeal örneklemede oluşabilecek rahatsızlıklar ve kanamayı önlemek adına oksimetazolin içeren topikal nazal dekonjestanlar işlemden yaklaşık 5 ila 10 dakika öncesinde kullanılabilir. Böylece nazal pasaj daha geniş olacağından sonradan gelişebilecek ağrı ve kanama ihtimalleri önlenmiş olur. Hastanın daha rahat nefes aldığı burun deliği sorgulanabilir veya mümkünse septumun anteriordan muayenesi ile deviasyonun olup olmadığına bakılarak deviasyonun olmadığı, nazal pasajın nispeten daha geniş olduğu taraftan nazal örneklem alınabilir. Sürüntü aldıktan sonra fizyolik salin ile nazal yıkama ve panthenol içeren nemlendiricilerle nazal mukoza nemlendirilebilir. Ağrının devam etmesi halinde hastalara oral parasetamol önerilebilir.
Tüm bunlardan en önemlisi hastayı işlemden önce, işlemin nasıl olacağı ile ilgili bilgilendirmektir. Bu durum hastanın anksiyetesini azaltarak hastanın teste kooperasyonuna destek sağlayacak ve olası komplikasyon ve yan etkilerin önüne geçilmiş olacaktır. Yine işlem sonrasında da oluşabileceklerle ilgili bilgilendirme hem işlem öncesinde hem de işlem sonrasında yapıldığında hastalar herhangi
Key words: COVID-19, polymerase chain reaction, pandemics
|
